ทำไม (หลายต่อหลายครั้ง) การพยากรณ์อากาศจึงผิดพลาด?

Sophia Tupolev-Luz หัวหน้าสำนักงาน (Chief of Staff) แห่ง ClimaCell บริษัทด้านเทคโนโลยีการพยากรณ์อากาศชื่อดังเขียนถึงสาเหตุของความผิดพลาดที่เกิดขึ้นได้ในการใช้แอพลิเคชั่นพยากรณ์อากาศ และถ้อยแถลงจาก ดร.อุตตม สาวนายน อดีต รมว.ไอซีที ต่อความผิดพลาดในการพยากรณ์อากาศของกรมอุตุนิยมวิทยาที่ก็มีให้เห็นอยู่หลายครั้ง

1.
เหตุผลที่การพยากรณ์อากาศเกิดความผิดพลาด ไม่ต้องไปต่อว่าผู้ประกาศข่าวหรอก! (โดย Sophia Tupolev-Luz)

สภาพภูมิอากาศสามารถพยากรณ์ได้อย่างแม่นยำหรือไม่? พวกเราในฐานะผู้บริโภค หลายท่านอาจวางใจในแอพลิเคชั่น (Application) บนสมาร์ทโฟน วิทยุ หรือโทรทัศน์ เพื่อรับข้อมูลเกี่ยวกับการคาดเดาสภาพภูมิอากาศประจำวัน เพียงแค่แอพสโตร์ของแอปเปิลเจ้าเดียวก็พบมีแอพลิเคชั่นเกี่ยวกับสภาพภูมิอากาศให้ดาวน์โหลดรวมกันเกินกว่า 6,000 แอพฯ แล้ว และต่อไปนี้คือเหตุผลว่าทำไมการพยากรณ์อากาศจึงผิดพลาด

เหตุผลที่แอพฯพยากรณ์อากาศผิดพลาด แม้ว่าจะใช้ข้อมูลจากแหล่งเดียวกัน แต่ผลการพยากรณ์มีโอกาสเปลี่ยนแปลงได้ทุกนาที โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อเรา ‘ปิด’ แอพลิเคชั่น และ ‘เปิด’ ใหม่อีกครั้ง และถึงแม้ว่าเราเปิดแอพฯเดียวกัน แต่ใช้สมาร์ทโฟนคนละเครื่อง แอพฯ มันสามารถแสดงผลการพยากรณ์ที่แตกต่างกันในเวลาเดียวกัน นั่นนำไปสู่ความเข้าใจว่าแอพฯ ต่าง ๆ พยากรณ์ไม่เหมือนกัน

สาเหตุที่คำพยากรณ์ผิดพลาด ไม่ว่าคำพยากรณ์จะถูกสร้างโดยนักอุตุนิยมวิทยาหรือระบบอัตโนมัติก็ตาม แหล่งของข้อมูลต่าง ๆ ที่นำมาใช้คิดคำนวณเพื่อสร้างคำพยากรณ์ ก็แทบจะใช้ข้อมูลเดียวกันอยู่เสมอ ๆ และข้อมูลของสภาพอากาศจากแหล่งเดียวกันนั้นมีโอกาสถูกประมวลผลคนละรูปแบบกัน ขึ้นอยู่กับแอพลิเคชั่น หรือโมเดลสำหรับคิดคำนวณเพื่อสร้างคำพยากรณ์ (forecasting models)

การตรวจวัดสภาพอากาศที่สนามบิน ณ สถานีตรวจวัดอากาศ (weather station) โดยปกติแล้วจะไม่ค่อยมีประโยชน์สำหรับผู้อาศัยอยู่ที่ตัวเมือง เพราะอุณหภูมิที่ตัวเมืองมักจะสูงกว่า จึงทำให้คำพยากรณ์ผิดเพี้ยน ส่วนคำพยากรณ์ที่บอกว่าฝนจะตกหนัก ซึ่งเมื่อฝนตกจริงก็ไม่หนักตามคำพยากรณ์ เพราะผู้ประกอบอาชีพนี้จำเป็นต้องป้องกันตัวเองหรือ play safe ไว้ก่อน ดีกว่าปล่อยให้ฝนตกหนักกว่าที่พยากรณ์ เพราะจะนำไปสู่ปัญหาด้านอาชีพการงาน

การพยากรณ์อย่างเฉพาะเจาะจงตามแต่ละพื้นที่หรือ hyper-local เช่นที่สหรัฐอเมริกามีระบบพยากรณ์อากาศตามแต่ละเขตพื้นที่รหัสไปรษณีย์ แต่ก็ยังพบว่าในแต่ละพื้นที่รหัสไปรษณีย์หนึ่ง ๆ ก็ไม่ได้มีสภาพอากาศเพียงรูปแบบเดียว ทำให้สถานีตรวจวัดสภาพภูมิอากาศขนาดเล็กประจำครัวเรือนแบบที่ชาวตะวันตกใช้ติดไว้หลังบ้าน (backyard weather station) เป็นทางเลือกสำหรับการรับรู้สภาพอากาศส่วนบุคคลที่ถือว่าดีมาก แต่หากขาดการบำรุงรักษาที่ถูกต้อง ก็ทำให้พยากรณ์ผิดเพี้ยนอย่างมากได้

มันไม่ใช่ ‘เวลาจริง’ หรือ real-time หรอก! แม้ว่าจะใช้ดาวเทียมหรือเรดาร์ ก็ยังไม่มีใครสามารถได้รับข้อมูลใหม่ล่าสุดทุกนาที เนื่องด้วยข้อจำกัดทางเทคนิค นั่นเป็นเหตุให้คำว่า “เวลาจริง” หรือ “real-time” เป็นเพียงการคาดคะเนด้วยข้อมูลที่เป็นอดีตไปแล้ว

2.
ความผิดพลาดในการพยากรณ์อากาศของกรมอุตุนิยมวิทยา

ดร.อุตตม สาวนายน อดีต รมว.ไอซีที ของไทยก็ได้เคยชี้แจงใน เฟสบุ๊คส่วนตัว ไว้ว่าอาจมีหลายครั้งที่การพยากรณ์อากาศไม่ตรงกับทางกรมอุตุได้ออกมาแจ้งเหตุผลที่การพยากรณ์อากาศของไทยบางครั้งยังไม่แม่นยำนั้นเกิดจากสาเหตุสำคัญ 3 ข้อที่ทำให้เกิดความผิดพลาดคือ

1. ความรู้เกี่ยวกับปรากฏการณ์ต่าง ๆ ทางอุตุนิยมวิทยาของเรายังไม่สมบูรณ์พอ

2. บรรยากาศมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดและสถานีตรวจอากาศของเรามีจำนวนน้อยและอยู่ห่างกัน การตรวจจึงทำได้บางเวลา จึงทำให้ไม่ทราบสภาวะที่แท้จริงของสภาพอากาศที่จะเกิดขึ้น

3. หากเกิดปรากฏการณ์มีขนาดเล็กหรือเกิดในระยะสั้น ๆ และตรวจไม่พบจากการตรวจอากาศ สิ่งเหล่านี้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงต่อสภาพอากาศเป็นอย่างมาก จึงเป็นสาเหตุให้เกิดผลพยากรณ์ที่ผิดพลาดเกิดขึ้น ดังนั้นการพยากรณ์อากาศที่สั้นจะมีความถูกต้องมากกว่าการพยากรณ์อากาศในช่วงเวลาที่นานกว่า และเขตร้อนของไทยเราจะพยากรณ์ยากกว่าเขตอบอุ่นและเขตหนาว โดยมีเหตุผลสั้น ๆ 3 ประการคือ (1) ความรู้และการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับอุตุนิยมวิทยาเขตร้อนมีน้อยกว่าและยังไม่ก้าวหน้าทัดเทียมกับอุตุนิยมวิทยาในเขตละติจูดสูง (2) สถานีตรวจอากาศมีจำนวนน้อยกว่าเขตอบอุ่นและเขตหนาว และ (3) อากาศในบริเวณละติจูดสูงส่วนมากนั้นเป็นระบบขนาดใหญ่ที่มวลอากาศสามารถตรวจพบได้ง่าย และระบบลมฝนอากาศโซนเขตร้อนส่วนใหญ่มีขนาดเล็กเพราะว่าไม่ได้เกิดจากความแตกต่างของมวลอากาศ เช่น ฝนตกบริเวณแคบ ๆ

ดังนั้นเรื่องของการพยากรณ์อากาศจึงอาศัยด้วยหลากหลายปัจจัยเข้าด้วยกันจึงจะได้ค่าที่เที่ยงตรง

-Z-

กองบรรณาธิการ เรียบเรียงจาก How and Why Weather Forecasts Miss the Mark But don’t blame your weather reporter! (Sophia Tupolev-Luz, climacell.co, 12/6/2017) และ เฟสบุ๊คส่วนตัวของ ดร.อุตตม สาวนายน (11/11/2015)